همه چیز از همه جا

نایب رییس فراکسیون حقوق بشر مجلس با بیان اینکه مردم ایران نقش انگلیس در کودتای ۲۸ مرداد را نه می‌بخشد و نه فراموش می‌کند، گفت: دستاورد این کودتا تثبیت بیش از دو دهه‌ای دیکتاتوری پهلوی در کشورمان بود.

كليد واژه ها:
□تكنولوژي ارتباط □نظامهاي اطلاع رساني □ نظامهاي اطلاع رساني □ نظامهاي ارتباطي

چكيده:
اطلاعات و ارتباطات در عصر كنوني تاثيرات شگرف و بي مانندي پديد آورده اند. اين تاثيرات به گونه‌اي مشخص در "صنايع اطلاعاتي و ارتباطي"، كه به منظور مهار جريان اطلاعات و نيز استفاده هر چه بهتر از آن براي مقاصد گوناگون به وجود آمده، كاملاً مشهود است.
نوآوريها و اختراعات دانشمندان در دوران كنوني، حاصل همين تكنولوژيهاي نوين جمع آوري، انباشت و اشاعه اطلاعات علمي و فني است. در واقع اين وسايل، اطلاعات را به منزله ماده خام، همچون يك كالاي با ارزش براي توليد ساير فرآورده هاي صنعتي و علمي مبادله مي كنند.
در اين نوشته، به سه مقوله مهم در حوزه اطلاعات و ارتباطات، يعني "تكنولوژيهاي نوين" و "نظم نوين اطلاعات و ارتباطات" اشاره مي شود.

تكنولوژيهاي نوين اطلاعات و ارتباطات
ابزارها و وسايلي كه به هر طريق موجب توليد، انباشت، پردازش و اشاعه اطلاعات شوند، تكنولوژيهاي اطلاعاتي و ارتباطي ناميده مي شوند. در واقع، تكنولوژي اطلاعاتي عبارت است از: «مجموعه ابزارها، ماشينها و دانش و روش و مهارت استفاده از آنها در توليد، انتقال و جابه جايي، پردازش، آماده سازي و مصرف اطلاعات[1]». بنابراين تمام ابزارها و وسايلي را كه در توليد، آماده سازي، و انتقال اطلاعات نقش دارند، اعم از وسايل دستي ساده يك كتابخانه تا وسايل پيچيده و پيشرفته يك مركز اطلاع رساني، تكنولوژي اطلاع رساني مي خوانند.

بر اين مبنا هر رسانه اي كه قابليت انتقال و جابه جايي اطلاعات از يك نقطه به نقطه ديگر را داشته باشد و هدف آن برقراري ارتباط باشد، در قلمرو تكنولوژي ارتباطات قرار مي‌گيرد. بدين ترتيب تكنولوژيهاي اطلاعاتي و ارتباطي به گونه اي با هم در آميخته اند كه مجزا كردن آنها بسيار دشوار است. در حقيقت هر دو، هدف مشتركي را دنبال مي كنند كه همان اشاعه اطلاعات در ميان مردم است.

دستاوردهاي انساني در جريان اختراعات و نوآوريهاي جديد به طور پيوسته برگستره و دامنه تكنولوژيهاي اطلاعات و ارتباطات افزوده اند. سير تحول و پيشرفت اين دستاوردها در زمينه تكنولوژيهاي اطلاعاتي و ارتباطي را به طور اجمالي مي توان در جدول 1 مرور كرد.

جدول 1. سالشمار رسانه هاي اطلاعاتي و ارتباطي

ماخذ: "سالشمار رسانه هاي ارتباطي"، رسانه، 2 (بهار 1370)، ص 65.

بدين ترتيب تكوين دنياي جديد قبل از هر چيز، مديون دستاوردهاي تكنولوژيهاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي است. محور اصلي اين فنون، امروزه كامپيوتر و ابزارهاي ارتباطات راه دور است. "كامپيوترها اساساً كار پردازش و انباشت اطلاعات را انجام مي دهند و ارتباطات راه دور امكانات پخش و توزيع اين اطلاعات را در سطح بسيار وسيعي فراهم مي سازند[2]". بنابراين تكنولوژيهاي اطلاعاتي به مدد ابزارهاي ارتباطي رسالت خود را كه همان جابه جايي و انتقال اطلاعات است، انجام مي دهند.
عصر حاضر را به واسطهء بهره‌گيري از تكنولوژيهاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي، "عصر اطلاعات و ارتباطات" نام نهاده‌اند. در اين دوران، افراد و جوامع به طور مستمر با يكديگر ارتباط دارند و جهان به شكل يكپارچه در آمده و به "دهكده اي جهاني" تبديل شده است.

نظامهاي اطلاعاتي و ارتباطي
در فرهنگ و بستر در مقابل اصطلاح "نظام" (سيستم) چنين توصيفي آمده است: نظام «واحد پيچيده‌اي است مركب از بخشهاي گوناگون كه تابع طرحي مشترك بوده و هدف مشتركي را دنبال مي كنند[3]». هدف مشترك در نظامهاي اطلاعاتي و ارتباطي، در دسترس قرار دادن اطلاعات به مفهوم عام است.

يك نظام اطلاعاتي – ارتباطي قادر است كه انواع اطلاعات پديده آمده از قبيل: اخبار، سرگرمي، اطلاعات علمي و آموزشي، موسيقي، داده ها، گفت و گو، عقايد، صور فرهنگي و جز آن را منتقل كند4.

خصوصيات نظامهاي اطلاعاتي و ارتباطي كه دانش و اطلاعات را در ميان مردم توزيع مي كنند، اين است كه: «نخست آنكه بايد بتواند به استفاده كننده بگويد كه اطلاعاتش را كجا بيابد؛ دوم آنكه بايد بتواند هر آن كه استفاده كننده تصميم گرفت و خواست اطلاعات را به او برساند؛ سوم آنكه بايد بتواند در محدوده‌اي از زمان كه استفاده كننده تعيين مي كند، پاسخ بگويد [4]».

نظامهاي اطلاعاتي و ارتباطي را از نظر شيوه‌هاي انتقال اطلاعات، به سه دسته عمده تقسيم كرده‌اند، كه عبارت‌اند از: "نظام تك مركزي"، "نظام چند مركزي" و "نظام جهاني". اين نظامها به گونه اي، سير تكوين را از سادگي به سوي پيچيدگي طي كرده اند، و اين بنابر پيوستگي آنها به فرايند دروني خود و استقلال از ديگر نظامها است.

نظام تك مركزي:
اين نظام يكسويهء – از بالا به پايين – ارتباطات دربرگيرنده روابط اجتماعي نامساوي ميان نهادهاي اجتماعي است، زيرا در آن باور براين است كه بايد جريان اطلاعات در كنترل و شكل دهي صاحبان قدرت باشد[5]. كشورهاي اروپايي و به پيروي از آنها، ديگر كشورها نيز نظامهاي تك مركزي كنترل شده اي را پديد آوردند و اين بيشتر به دليل خواست نظامهاي سياسي آنها بوده است كه بر رسانه ها نظارت مستقيم داشته باشند و از آنها به عنوان ابزاري براي اعمال قدرت استفاده كنند.

نظام چند مركزي:
اين نظام چند سويهء – از هر طرف – ارتباطات، بر اثر ظهور تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات، و گسترش اين دانشها در سالهاي اخير فراچنگ آمده است. برخي از عواملي كه اين نظام را پديد آوردند، از اين قرارند: «آگاهي فراوان اجتماعات محلي، حركتهاي اجتماعي، اقليتها و يا احزاب فرعي از نظام كلي اجتماع، آشنايي با حقوق اجتماعي و آگاهي از تواناييهاي رسانه هاي گروهي در شكل گيري خواسته ها و رسيدن به هدفهاي خويش است [6]».[7]

نظام جهاني:
اين نظام بر اثر مردم گرايي رسانه ها پديد آمده است. در حقيقت در اين نظام تمام گروهها و دسته ها توانايي توليد محتواي رسانه ها را يافته اند و به راحتي فرهنگ، ارزشها، تجربه ها و سبك زندگي خود را در عرصه ملّي و حتي منطقه اي و جهاني نشر مي دهند. اين گرايش به ويژه در مورد رسانه هاي جديدتر كه تحت تاثير گسترش چشمگير تكنولوژي اطلاعات و ارتباطات قرار دارند، شدت بيشتر يافته است [8].

نظامهاي اطلاعاتي و ارتباطي از طريق محملهايي اطلاعات را به طور سريع و روزآمد در اختيار استفاده كننده قرار مي دهند. برخي از اين محملها كه نقش موثري در مبادله اطلاعات علمي دارند، از اين قرارند: بانكهاي اطلاعاتي؛ نظامهاي بين المللي اطلاع رساني؛ ماهواره ها.

بانك اطلاعاتي*:
«نهادي است كه داده هاي اطلاعاتي در آن با روشهاي تحليلي و نظام يافته و شناخته شده اطلاعاتي با استفاده از تجهيزات ماشيني و كامپيوتري؛ ذخيره، نگهداري و بازيابي شود[9] ».

بانكهاي اطلاعاتي كه به طور پيوسته اطلاعات علمي را در سطح وسيع جهاني منتقل مي كنند، به وسيله شبكه‌هاي بين المللي اطلاع رساني اداره مي شوند. در عصر حاضر به دليل گسترش و تخصصي شدن علوم و فنون، بانكهاي اطلاعاتي موضوعي پديد آمده است. در اينجا نام برخي از بانكهاي اطلاعاتي مهم جهاني كه در حوزه هاي خاص فعاليت دارند، به منظور آگاهي بيشتر، ذكر مي شوند: "بانك اطلاعات پزشكي"، يك پايگاه اطلاعاتي كتابشناختي پزشكي است كه كتابخانه ملي پزشكي آمريكا سازماندهي و مديريت آن را برعهده دارد؛ "بانك اطلاعات اختراعات" (پروانه ثبت اختراعات) كه سازمان جهاني مالكيت معنوي يكي از موسسان آن است؛ "بانك اطلاعات دايرةالمعارف بشري" اين بانك مشتمل بر مقاله هاي دايرةالمعارف دوازده جلدي Every man's Encyclopedia است؛ "بانك اطلاعات مشاهير جهان" اين بانك شرح حال نزديك به دو ميليون نفر از مشاهير جهان را در بردارد[10].

نظامهاي بين المللي اطلاع رساني:
اين نظامها در سطح فراملّي و جهاني، ذخيره و بازيابي و تبادل اطلاعات را به صورت وسيع و معمولاً تخصصي بر عهده دارند. اغلب اين نظامها به سازمان ملل متحد وابسته اند. فعاليت اين نظامها، به صورت استقرار پايگاههاي فرعي در كشورهاي مختلف رو به گسترش است. بدين ترتيب، بيشتر سازمانها بر مبناي نوع فعاليتي كه دارند، و نيز برحسب نيازها اطلاعاتي استفاده كنندگانشان به اين نظامها مي پيوندند، يا با آنها همكاري مي كنند. سازمانهاي ذيل از جمله نظامهاي بين المللي اطلاع رساني هستند:

"اگريس" در زمينه كشاورزي و حوزه‌هاي وابسته؛ "اينيس" در زمينه انرژي اتمي و حوزه‌هاي وابسته؛ "دوسيس" در زمينه توسعه و عمران و حوزه هاي وابسته؛ "اريك" در زمينه آموزش و پرورش و حوزه هاي وابسته؛ "مدلاين" در زمينه پزشكي و حوزه هاي وابسته [11].

خبرگزاريها:
اين سازمانهاي خبري كه توليد كننده اطلاعات و اخبار هستند، با رشد رسانه‌هاي جمعي پا به عرصه فعاليتهاي جهاني نهاده‌اند و خدمات اطلاع رساني وسيعي را به مطبوعات، راديوها و تلويزيونها ارائه مي‌دهند.

در عرصه جهاني پنج خبرگزاري بزرگ بين‌المللي فعاليت دارند: آژانس فرانس‌پرس (فرانسه)؛ يونايتدپرس اينترنشنال و آسوشيتد پرس (ايالات متحده آمريكا)؛ رويتر (انگلستان)؛ تاس (اتحاد شوروي سابق)؛ همچنين خبرگزاري كيودو (ژاپن) در آسيا فعاليت دارد. اين خبرگزاريها از آن‌چنان وسايل و تسهيلات فني برخوردارند و چنان شبكه گسترده‌اي از خبرنگاران را در اختيار دارند كه بي اغراق مي توان گفت كه بر صحنه خبري بين‌المللي سلطه يافته‌اند [12].

در مورد اخبار تصويري نيز سه سازمان بزرگ سخن‌پراكني انحصار آن را در اختيار دارند: ويزنيوز (بريتانيا)؛ يو.پي.آي.تي.ان.نيوز (بريتانيا و ايالات متحده آمريكا)؛ سي.بي.اس نيوز (ايالات متحده آمريكا). همچنين دي.پي.ا.اتس (جمهوري فدرال آلمان) و ا.بي.سي. نيوز (ايالات متحده آمريكا) در اين زمينه فعاليت گسترده‌اي دارند. اين سازمانهاي سخن پراكني به تنهايي تمامي اخبار تصويري كشورهاي در حال توسعه و نيمي از اخبار جهان غرب را تهيه و ارسال مي كنند [13].

ماهواره ها:
نزديك به سي سال است كه ماهواره ها جاي خود را در ميان رسانه‌هاي ارتباطي بازكرده‌اند اينك هزارها ماهواره در مدارهاي مختلف زمين در حال چرخش‌اند. برخي از آنها بنابر اهداف سياسي، نظامي، آموزشي تفريحي و جز آن در مدار زمين قرار گرفته اند و از اين رو بنابر ماهيّت وجوديشان به طور پيوسته فعاليت مي كنند. از اين ميان پاره‌اي از آنها كه در كار برقراري ارتباط خبري و علمي هستند، در قلمرو ماهواره‌هاي ارتباطي قرار مي‌گيرند. از جمله شناخته‌شده‌ترين ماهواره‌هاي ارتباطي كه به سازمان ملل متحد نيز وابستگي دارند و از كاركرد اطلاع رساني وسيعي در سطح جهان برخوردار دارند، مي توان از: "اينتل ست"؛ "اينمارست" و "اينتراسپوتنيك" نام برد.

در حال حاضر اغلب كشورهاي جهان با توجه به مزاياي فراوان ماهواره‌[14]هاي ارتباطي، جزء استفاده كنندگان اين نظامها هستند، حتي برخي از كشورها يك گام جلوتر رفته و داراي ماهواره هاي اختصاصي و يا منطقه اي شده اند، نظير آن را مي‌توان "عرب ست" كه تمام كشورهاي عربي را زيرپوشش دارد؛ و "اينست" كه منطقه شبه‌قاره هند را مي‌پوشاند، ذكر كند [15].

نظم نوين اطلاعات و ارتباطات
در يكي از گزارشهاي مستند يونسكو درباره بي نظمي در حوزه اطلاعات و ارتباطات چنين آمده است: «سيل بي‌امان اطلاعات در برخي از رشته ها، مسدود بودن بعضي از مجراهاي ارتباطي، بي نظمي انتشارات و موانع زباني از يك سو، ناتواني ما در حذف پاره اي از اطلاعات كهنه و غيرضروري از نظام نگاهداري اطلاعات، از سوي ديگر در وضع كنوني، ما را در برابر موقعيت خطيري قرار داده است، زيرا كه توازن توزيع اطلاعات را در بين كشورها برهم زده است[16]».

در چنين وضعيّتي، كشورهاي غربي از جمله ايالات متحده آمريكا، براي مهار و انتقال اطلاعات در مجرايي يكنواخت، پيشنهاد برقراري نظم نوين اطلاعات و ارتباطات را مطرح كردند. بنابر ماده نوزدهم اعلاميه جهاني حقوق بشر درباره آزادي اطلاعات، نظم بين المللي حاكم بر اطلاعات و ارتباطات بر مبناي جريان آزاد اطلاعات پايه‌ريزي شد[17].

ايالات متحده امريكا، پس از تصويب اين ماده در سازمان ملل متحد، توانست با كمكها و همكاريهاي اقتصادي و اجتماعي خود به كشورهاي در حال توسعه، بر نقش توسعه بخشي ارتباطات در قالب نظم يكپارچه جريان آزاد اطلاعات تاكيد بيشتري كند و نيز به گونه اي، با گسترش افكار و انگاره هاي مطالعاتي و تحقيقاتي مورد نظر خود در اين زمينه توانست نوعي سلطه بلامعارض در سطح جهاني كسب كند [18].

اما به تدريج، در پي استقلال طلبي برخي از كشورهاي در حال توسعه، به وضع نامطلوب جريان يكسويه اطلاعات و فاصله روزافزون اين كشورها با ديگر ممالك غربي اعتراض شد. در همين زمينه، از ضرورت ايجاد يك "جريان متعادل اطلاعات" در سطح دنيا، و به ويژه در كشورهاي در حال توسعه سخن به ميان آمد[19].

كشورهاي در حال توسعه، براي رهايي از وضعيت حاكم در سطح جهان – كه آن را "امپرياليسم خبري" توصيف كرده اند – به سياستگذاري در زمينه هاي مربوط به انتقال اطلاعات و توسعه رسانه هاي جمعي روي آوردند.

در هر صورت، اگر نظم نوين جهاني اطلاعات و ارتباطات، بر پايه اصول مشتركي ميان كشورهاي عضو آن استوار باشد و نيز هدف از آن، محو نابرابري و عدم تعادل اطلاعاتي و همچنين محو آثار منفي برخي از شركتهاي فرامليّتي و تمركززدايي صاحبان قدرت باشد، نظمي قابل قبول و فراگير است. در غير اينصورت، خود به بي نظمي نويني دامن مي‌زند كه كشورهاي در حال توسعه اولين قربانيان آن خواهند بود.

نتيجه گيري و پيشنهاد
اطلاعات و ارتباطات، در جامعه فراصنعتي كنوني عمده ترين معيار توسعه و پيشرفت اقتصادي و صنعتي محسوب مي شوند. امروزه، نقش تكنولوژيهاي نوين اطلاعات و ارتباطات در توسعه علمي و تحقيقاتي كشورها، بر كسي پوشيده نيست. در اين زمينه، رابطهء ميان "اطلاعات" و "ارتباطات" از اهميتي خاص برخوردار است. بر اثر پيوند اين دو بار يكديگر، اطلاعات – اين ماده خام و گرانبهاي قرن حاضر – در قالب نظامهاي اطلاعاتي و ارتباطي قابل مصرف است. از اين رو سياستگذاري و برنامه ريزي براي توسعه تحقيقاتي و علمي كشور، بايد همراه با توسعهء اطلاعات و ارتباطات صورت پذيرد[20]. همچنين براي همكاريهاي ملّي و بين المللي در قالب نظم نوين اطلاعاتي و ارتباطي، بايد از جريان يكسويه اطلاعات و نظام تك مركزي حاكم بر جهان كنوني دوري جست. زيرا كه در اختيار داشتن اطلاعات و رسانه هاي جمعي، به معناي دارا بودن قدرت عظيمي است كه اگر به آن توجه نكنيم، به جاي آنكه اين نظم نوين در خدمت بشر قرار گيرد، چه بسا كه بشر را به اسارت در آورد.

هرچه تايپ كنيد با كمك ليزر يا برق شنود مي شود شركت كنندگان در كنفرانس امنيتي CanSecWest متوجه شدند كه با تحليل لرزش ضربات كليد از طريق يك اشعه ليزر يا از طريق تحليل سيگنال الكتريكي ارسالي از كامپيوتر به صفحه كليد PS/2 مي توان داده تايپ شده را شنود كرد.

شماره: IRCNE200903112

شركت كنندگان در كنفرانس امنيتي CanSecWest طي ارائه اي متوجه شدند كه با تحليل لرزش ضربات كليد از طريق يك اشعه ليزر كه بر روي يك لپ تاپ براق تابانده ميشود يا از طريق تحليل سيگنال الكتريكي ارسالي از كامپيوتر به صفحه كليد PS/2 مي توان داده تايپ شده را شنود كرد.

محققين شركت Inverse Path با تجهيزاتي كه تامين آنها تنها 80 دلار هزينه در بردارد توانستند از فاصله 15 تا 30 متري يك اشعه ليزر را بر روي سطح صيقلي يك لپ تاپ بتابانند و مشخص كنند كه چه حروفي تايپ شده است.

آندره باريساني، مهندس ارشد امنيت، و دانيل بيانكو، هكر سخت افزار، از يك ميكروفون ليزري دست ساز و يك ديود عكس استفاده كردند تا ميزان لرزش را اندازه گيري كنند، يك نرم افزار را براي تحليل طيف نگاره فركانسهاي ضربات كليد مختلف به كار گرفتند و از يك فناوري براي تطبيق داده با يك ديكشنري و حدس لغات تايپ شده بهره گرفتند. آنها از تكنيكي با نام dynamic time warping استفاده مي كنند كه معمولا در برنامه هاي تشخيص گفتار براي اندازه گيري شباهتهاي سيگنالها استفاده مي شود.

به گفته انها براي انجام اين كار بايستي نسبت به لپ تاپ ديد مستقيم داشت اما اين كار از پشت شيشه نيز امكان پذير است. درصورتي كه از ليزر مادون قرمز استفاده شود كاربر از اين عمليات جاسوسي مطلع نخواهد شد.

تنها راه مقابله با اين نوع حمله جاسوسي تغيير محل نشستن يا غلط تايپ كردن كلمات است!

در روش حمله دوم محققان توانستند حروف تايپ شده بر روي يك صفحه كليد PS/2 را از طريق يك سيم زمين ازيك پريز برق در پانزده متري قرباني كشف كنند.

باريساني در اين باره گفت:" اطلاعات به شبكه برق نشت مي كند. اين اطلاعات بر روي پريز برقي كه كامپيوتر به آن متصل است و همچنين پريزهايي كه از همان سيم برق استفاده مي كنند، قابل تشخيص است. "

محققان از يك اسيلوسكوپ ديجيتالي ، يك مبدل آنالوگ-ديجيتال و يك فناوري پالايش براي تجزيه پالسهاي ضربات كليد از ساير نويزهاي سيم برق استفاده كردند .

به گفته باريساني، در اولين تست كه آماده سازي و انجام آن حدود 5 روز به طول انجاميد، آنها توانستند تك تك ضربات كليد را تشخيص دهند اما نتوانستند داده هاي پيوسته مانند كلمات و جملات را تفكيك كنند و لذا انتظار دارند كه طي چند ماه آتي به اين توانايي دست يابند.

اين حمله بر روي صفحه كليدهاي USB و لپ تاپها قابل انجام نيست.

منبع: http://news.cnet.com/8301-1009_3-10200631-83.html